Sendt - kor hen?

Misjon handlar om å vera sendt. Sendt av Gud. Men ikkje berre til land langt vekke. Kyrkja er også sendt til lokalsamfunnet der me bur. Derfor må misjon vera ein del av planarbeid og strategiar i norske lokalkyrkjelydar. Det tenker eg litt på her om dagen. Det passar godt for meg som jobbar 50% i kyrkja og 50% i NMS. 

"Planarbeid er kjedeleg!" Kanskje det, men det kan vera eit nyttig verktøy for å prioritera kva me skal bruka tid, krefter og økonomi på. Når kyrkjelydane no skal laga samla plan for arbeidet og begynna å bruka planverktøyet "Kirka vår", tenkjer eg at me må sørga for at misjonstenkinga kjem inn i planane. Det har allereie ein plass både i diakoniplanen og i trusopplæringsplanen, men det er viktig at misjon ikkje berre handlar om misjonsarbeidet i utlandet.

Den norske kyrkja sentralt har gjort ein del prinsipiell tenking rundt misjon. I eit kyrkjemøtevedtak frå 2021 om "Kirkens globale oppdrag" heiter det at "Den norske kirkes oppdrag er å formidle evangeliet i ord og gjerning". Vidare slår ein fast at kyrkja er sendt av den treeinige Gud for å delta i det han gjer i verda. 

Den verdsvide kyrkja er til stades i alle lokalkyrkjelydar - sjølv den minste, monokulturelle og "blendakvite" forsamling - fordi Gud er der, og han er ikkje norsk. Og Jesus var frå Midtausten. Så blir det ei utfording for oss å visa i praksis at kyrkja vår er ein del av den verdsvide kyrkja. 

- Me seier det kvar einaste gong det er dåp. Den som er døypt blir ikkje berre medlem i Den norske kyrkja og kyrkjelyden vår, men blir også ein del av Kristi verdsvide kyrkje. Hos oss i Ålesund får dette eit synleg uttrykk i dåpskluten, som er brodert av kvinner på Madagaskar. "Alle døpte er sendt for å forkynne evangeliet i ord og handling og har medansvar for kirkens oppdrag i verden" heiter det i kyrkjemøtevedtaket ovanfor.

- Kan me også i aukande grad bruka andre språk i gudstenesta? Språk som reflekterer dei som er til stades der? No i sommar har me introdusert eit hefte med omsetting og forklaring av liturgien på engelsk og tysk. Det er ikkje godt nok, men me er iallfall på rett veg. På pinsedag hadde me tekstlesingar på ukrainsk og arabisk i tillegg til norsk. Kan me gjera det oftare?  

- Korleis passar internasjonal diakoni som t.d. fasteaksjonen inn i kyrkjelyden si tenking rundt misjon og diakoni? Og kva med internasjonalt vennskapsarbeid, interreligiøs dialog og innvandrararbeid? 

Slike ting går det an å reflektera over når ein er på arbeid midt i fellesferien. Kan me også få til å jobba vidare med det når den hektiske kvardagen er over oss? Sjølv skal eg ha ferie eit par veker til no snart, og så er eg tilbake i full jobb i NMS og i Ålesund og Volsdalen menighet igjen mot slutten av august. 

"Hadde eg venger, så ville eg fly"

"Hadde eg venger, så ville eg fly til til ein stad der eg kunne gått på skule, for her i Afghanistan får eg ikkje lov til å studera". Det er ei afghansk kvinne som seier dette til den kristne TV-kanalen SAT-7, ein viktig samarbeidsorganisasjon for NMS.        

SAT-7 melder at den farsispråklege kanalen deira no set i gang skulefjernsyn på dari, den varianten av persisk som er vanleg i Afghanistan. Dette kjem som ein respons på at Afghanistan har opplevd ei utdanningskrise etter at Taliban overtok makta for snart tre år sidan, i august 2021.  Ein reknar med at rundt 3,7 millionar born ikkje har tilgang til utdanning i Afghanistan, dette fjellandet som ligg midt mellom Midtausten, Sentral-Asia og Sør-Asia. For jenter er situasjonen aller verst, sidan Taliban legg store hindringar i vegen for dei. 

Programma som no blir laga, skal i første omgang gi grunnleggande lese- og skriveopplæring, og er retta mot små born. Dei kan også vera nyttige for eldre born og vaksne analfabetar, og ikkje minst for jenter og kvinner som må halda seg heime. Eit langsiktig mål for skuleprogramma til SAT-7 er å gi folk evne til å lesa, slik at dei også kan ta til seg dei gode nyheitene i evangeliet, seier Nader Taghizadeh, regissør for skulefjernsynet. Les meir her. 

Det er ikkje så lite ironisk at Taliban har medført ei utdanningskrise i Afghanistan. Då tenkjer eg på at namnet tyder "studentar". Taliban oppstod som ein maktfaktor i landet midt på 1990-talet. Dei var studentar som hadde gått på tradisjonelle islamske koranskular. I 1996 etablerte gruppa sitt første emirat i Afghanistan, og praktiserte ei streng tolking av den islamske sharia-lovgjevinga. Religiøse og etniske minoritetar blei diskriminerte, kulturelle monument blei øydelagde, det meste av musikk blei forbode og kvinner blei nekta utdanning. Etter den amerikanske invasjonen i 2001 flykta leiarskapet til Pakistan. Etter mange år med krigføring starta dei ein offensiv våren 2021, som kulminerte med den overraskande maktovertakinga i august same året.  

Basma tok krossen sin opp

For nokre dagar sidan fekk eg høyra at Basma er død. Basma var ei kvinne som tok opp krossen sin, og som fylgde etter Jesus, sjølv om det innebar mange personlege offer, slik Jesus seier i teksten for kommande søndag, (Matt 16,24-27). Ho arbeidde i Middle East Media, ein av NMS sine samarbeidsorganiasjonar. Ho delte trua si med mange, og var med og bygde opp eit viktig mediearbeid på den arabiske halvøya. 

Basma vaks opp i ein godt utdanna muslimsk familie i eit land i Nord-Afrika. Mora lærte henne tidleg å seia «nei», og stilla spørsmål ved alt ho ikkje var overtydd om. Farens visdom lærte henne å bruka alle sansane når ho lærte og studerte. Dette var nyttig kvar veke, då ein religiøs mann kom heim til dei for å gi opplæring i trua. Ein dag sa han til Basma: «Når du døyr, blir det så trangt i grava at ribbeina dine blir knust, og de kjem alle til å enda opp i fortapinga.» Basma såg for seg dette, og reagerte umiddelbart: «Nei, nei, nei, eg vil ikkje at det skal skje med meg.» Mor henner prøvde å trøysta henne: «Om du gjer gode gjerningar så Gud blir fornøgd, kjem han til å visa meir miskunn enn nokon andre.» Men Basma visste frå Koranen at Gud også kunne vera lur og hevngjerrig, og til meir ho lærte, til reddare blei ho.

Basma hadde lært at Bibelen var blitt forandra og ikkje var til å stola på. Likevel var ho nysgjerrig på Jesus, så ho brukte fem år på å studera Bibelen, og til slutt tok ho imot trua på Jesus som Herre og Frelsar. No var ho ikkje lenger redd for Gud. Etter at ho blei døypt, kjente ho på fred og tryggleik, og ho følte at Gud var nær. Enno visste ho ikkje kva det skulle bety for henne og familien hennar at ho hadde valt eit nytt liv med Kristus.  

På denne tida var Basma gift. Mannen hennar var imam i moskeen, og dei hadde tre små born – to døtre og ein son. I det ytre praktiserte ho islam, og i all hemmelighet delte ho trua si med andre i slekta. Men då fem av dei hadde blitt kristne, blei ho oppdaga. Mannen hennar og familien hans slo henne og planla å drepa henne, så ho måtte flykta både frå landet og dei tre borna sine. Hjarta hennar var knust, men Kristus blei hennar beste venn i tida som kom.

Basma fekk ein ny heim i Persiagolfen på den arabiske halvøya. Mange år seinare gifta ho seg med ein som delte trua hennar. Ho møtte folk frå MEM (Middle East Media), og fekk hjelp både til å komma gjennom alt det vonde og vanskelege ho hadde opplevd, og til å få ny jobb. Hos MEM fekk Basma åndeleg vegleiing, og opplæring i massemedia. Ho brukte evnene sine, særleg innan videoproduksjon, til å dela trua si meir og meir.

Så ein dag, fleire år seinare, fekk ho ei melding på Facebook frå sonen. Han hadde ikkje lov til å kontakta henne, og var med i ei radikal islamsk gruppe, og likte ikkje dei kristne, men han hadde behov for å vita kvifor mora hadde måtta reisa. Ho klarte å få til å møta sonen, og like etterpå blei han også kristen. Då slo faren han så hardt at han blei liggande i koma lenge. Han også opplevde mykje vondt, og havna i fengsel på grunn av trua si, men no er han ute, og har delt trua si på Jesus med andre. Både han og den eine søstera flytta til byen der mora budde.

Eksmannen og familien hans gjorde det dei kunne for å hevna seg endå meir. Sonen og dottera som hadde tatt imot Jesus, fekk falske skuldingar mot seg, og havna i fengsel. Der fekk dei det veldig vanskeleg, og Basma følte seg overvelda av motløyse. Men ho bad trufast om at borna ikkje måtte gi opp den kristne trua si.

Då dei slapp ut, la Basma ut på ei farleg reise heim til dei. Då dei møtte, sa dottera Layla: «Då eg vart døypt før dei sette ut skuldingar mot meg, kjente eg Jesus på ein måte, men i fengselet møtte han meg og viste kjærleik mot meg. Han var der med meg kvar stund og kvar dag. Nokon bibel hadde eg ikkje, heller ingen songar å lytta til, men hans Ånd inni meg var nok.» Sonen hadde også blitt trøysta og hatt fred og glede medan han var fengsla.

Tilbake på den arabiske halvøya heldt Basma fram med å arbeida for MEM og dela evangeliet gjennom ein plattform på sosiale media for isolerte kvinner i Golfen.

For eit par år sidan fekk Basma kreft, og den siste tida har vore vanskeleg. Heilt til det siste var ho aktivt med og delte trua på Jesus gjennom massemedia, og fekk leda mange til Jesus, særleg kvinner på den arabiske halvøya. Basma sitt jordiske liv tok slutt, men livet med Jesus, det tar aldri slutt. Basma tok krossen sin opp og fylgde Jesus heile livet.

Korleis går det med Dalia i Rafah?

Tidlegare denne våren fortalde den kristne TV-kanalen SAT-7 om 17 år gamle Dalia som hadde flykta frå Nord-Gaza til Rafah i sør. No er eg spent på korleis det går med henne, når den Israelske hæren står klar til det siste angrepet mot Hamas i den tett befolka byen på grensa mot Egypt.  

Det er hjarteskjerande å tenka på alle dei fortvilte menneska som ikkje har nokon stad å søka tilflukt når bomberegnet kjem over dei. Dei siste dagane har det komme meldingar om at Israel i samarbeid med Egypt har førebudd ei masse-evakuering frå Gaza til store teltleirar litt lengre nord, og me kan berre håpa og be om at dette kan skje på ein nokolunde forsvarleg måte. Men når me veit kor lite respekt dei krigande partane har for menneskeliv, er eg ikkje veldig optimistisk.  

Huset til Dalia sin familie i den nordlege delen av Gaza blei øydelagd av krigshandlingane. Derfor flykta dei sørover til onkelen hennar i Rafah. Der har ho, mora og søskena henner opphalde seg i lag med 30 andre slektningar. “Me var heldige”, seier ho, for i andre hus kunne det bu mellom 50 og 100 menneske. Vil dei no klara å komma seg ut av Rafah og i nokolunde sikkerhet utanfor den verste krigssona?  

Dalia gjekk siste året på vidaregåande, og hadde håp om å begynna å studera i utlandet før krigen braut laus. Kva skjer no? Alle universiteta inne i Gaza er utbomba. “Eg vil gjerne læra, og eg vil komma tilbake for å bygga landet mitt”, seier ho. “Alle jenter på min alder har håp. Sjølv har eg lyst til å studera markedsføring”. At ho har forretningstalent, det har Dalia allereie vist. I to år dreiv ho ei nettbedrift som selde klær. Forretningen gjekk bra fram til krigen, men alt blei øydelagd då huset brant ned. Likevel har ho håp: “Om me ikkje har håp, korleis kan me fortsetta å leva? Me skal komma tilbake betre enn før, bygga opp igjen og læra. Sjølv om eg misser dette året, har eg enno tid, og eg kan studera neste år. Me skal bygga opp igjen skulane og universiteta våre. Så lenge det er liv, er det håp!”  

I skrivande stund veit eg ikkje korleis det går med Dalia. Eg kan berre håpa og be om at den komande delen av krigen ikkje må føra til store sivile lidingar.  

Eg har mykje meir på hjarta om konflikten mellom israelarar og palestinarar, men det må bli ein annan gong.  

Gløymde kriser i Midtausten

Foto: Voice of America News (Wikimedia Commons).

Krigen i Gaza er grusom, og har naturleg nok verda si merksemd. Men det må ikkje føra til at me gløymer dei andre krisene i Midtausten. Lokale kyrkjer i fleire land gjer mykje for å ta imot flyktningar. I Libanon samarbeider NMS med egyptiske misjonærar og ein lokal kyrkjelyd for å hjelpa syriske flyktningar.

Verda var i ferd med å gløyma Palestinarane. Saudi-Arabia og Israel var godt i gang med fredsforhandlingar. Så slo Hamas til med det grusomme angrepet inne i Israel den 7. oktober. Dei første dagane viste heile den vestlege verda sympati med Israel, men me visste korleis det ville gå: Israel måtte slå tilbake. Det ville bli ein stygg krig med mange uskuldige offer. Så blei det endå styggare enn nokon hadde forestilt seg. Ein grusom krig med tusenvis av offer og eit heilt folk fordrive frå heimane sine. Denne artikkelen skal ikkje handla om Gaza, men om dei andre konfliktane som no er gløymde.

Kven som har overtaket i krigen på bakken, mellom Israel og Hamas, er tydeleg, men krigen om verda sin sympati er det folket i Gaza som har vunne. Slik sett brukar Hamas den same strategien som PLO brukte på 1970-talet, då dei brukte terror og flykapringar for å få merksemd for saka til det palestinske folket. Folket i Gaza lir, men Hamas har nok lukkast med strategien sin.   

Så til dei grader har dei lukkast, at verda gløymer andre kriser og krigar. Krigen mellom Ukraina og Russland er ikkje lenger førstesidestoff, når frontane mellom dei to landa ser ut til å vera fastlåste, og støtten frå Vesten ser ut til å tørka ut. Men også i Midtausten er det fleire kriser som verda har gløymt, og som framleis inneber eit vedvarande flyktningproblem. Krigen i Yemen, mellom den shiamuslimske houthi-militsen alliert med Iran, og regjeringsstyrkane som er støtta av Saudi-Arabia, har påført folket på sørspissen av den arabiske halvøya ufattelege lidingar sidan konflikten blussa opp igjen for ti år sidan. Borgarkrigen i Sudan har vart mykje kortare, men har ført til ein stor flyktningstraum ut av landet. Kyrkjene i Midtausten spelar ei viktig rolle i å ta imot flyktningane, og NMS støttar no eit prosjekt i Libanon som gir ei hjelpande hand til syriske flyktningar.

Syriske flyktningar i Libanon

Sidan borgarkrigen i Syria starta i 2011, har Libanon tatt imot minst halvannan million syriske flyktningar. Det er svært mykje for eit land med like mange menneske som Norge, men som med sine 10452 kvadratkilometer ikkje er stort større enn Rogaland fylke. Då den moderne staten blei etablert i 1920 i kjølvatnet av første verdskrigen, hadde landet eit kristent fleirtal. I dag er dei demografiske tilhøva endra, men religon spelar framleis ei viktig rolle i politikken, og dannar bakgrunn for borgarkrigen som starta i 1975, etter at PLO hadde etablert seg i Sør-Libanon og forårsaka sterke spenningar mellom ulike folkegrupper i landet.

Det er Bekaa-dalen aust i Libanon som har flest syriske flyktningar samanlikna med folketalet. Der utgjer flyktningane nesten 40% av all innbyggarane. Naturleg nok skapar dette gnisningar mellom libanesarar og flyktningar, sjølv om mange har same religiøs bakgrunn. Syrarane er lite populære i Libanon, sidan Syria okkuperte landet i mange år. Dessverre er ikkje alle kyrkjeleiarane heller like imøtekommande. Den maronittiske (katolske) patriarken Bechara Boutros al-Rai bad t.d. politikarane sørga for å senda dei tilbake. Sist påske sa han i ein tale at dei syriske flyktningane «tappar statens ressursar, forstyrrer den sosiale tryggleiken og konkurrerer med libanesarane om levebrødet». Men ein del lokale kyrkjer prøver å ta imot flyktningane og hjelpa dei til å finna seg til rette i samfunnet. Med utgangspunkt i ei av desse kyrkjene i Bekaa-dalen arbeider to egyptiske misjonærar. Dei er sendt til Libanon av misjonsorganisasjonen Jossour («Bruer»). Dette er ein organisasjon med tilknytning til Puente i Barcelona («Puente» tyder «bru» på spansk).  

Mange i NMS kjenner til kultursenteret Puente i Barcelona, det kristne arbeidet mellom arabiske innvandrarar i Spania. Frå og med 2024 blir arbeidet i Barcelona formelt overført frå NMS sin seksjon Vest-Afrika og Midtausten til Europa og Brasil. Men dei egyptiske misjonærane som driv dette arbeidet er med i eit større misjonsnettverk som driv arbeid i andre land, og frå 2024 vil altså NMS gi støtte til eit liknande prosjekt i Libanon.

Illustrasjonsbilde generert med kunstig intelligens.

I samarbeid med ei lokal evangelisk kyrkje driv dei egyptiske misjonærane eit senter for ungdommar. Dette er eit viktig tilbod for ungdommar frå flyktningfamiliar, særleg for jenter, som føler seg som ei bør for familiane sine. Foreldrene er ofte opptatt av å få gifta dei vekk så snart som mogleg. På senteret får dei til dømes læra seg å sy, slik at dei kan få ei inntekt for familien. I møte med dei kristne som driv dette arbeidet, får dei også oppleva Guds kjærleik.

Sæle dei som skapar fred

Det er lite som engasjerer folk i Midtausten meir enn krigen i Gaza for tida. Det gjeld også dei kristne. Og sjølv om mange forstår sinnet til israelarane på grunn av terrorangrepet frå Hamas den 7. oktober, overskyggar no den omfattande bombinga av Gaza dette. Tusenvis av sivile – mange av dei born, kvinner, eldre og sjuke – er blitt offer for den israelske krigføringa, og fortvilinga er no stor.

Av NMS sine ulike partnarar i Midtausten, er det Sat-7 som er nærast til å bidra direkte med noko positivt inn i dagens krigssituasjon. Heilt sidan konflikten blussa opp, har Sat-7 hatt aktualitetsprogram der dei tar opp konflikten, og legg vekt på å formidla håp midt i ein umogleg situasjon.

Den 20. oktober hadde studioa i Kairo og Beirut ei felles to timar lang live-sending over fleire kanalar, inkludert Facebook og YouTube.  «Formålet med programmet var å vera ei motstemme mot dei massive negative nyhetene, løgnene, all døden og smerten som gjennomsyrar media i dag» sa Marianne Awaraji frå Libanon. «I staden ville me styrka livet, håpet og freden som me berre finn i Jesus Kristus».

Kvar tirsdag kveld sender den arabiske SAT-7-kanalen aktualitetsprogrammet «Different Angle». Der tar dei opp nokre av dei viktigaste nyhetshendingane i veka før, eller det som rører seg i sosiale media, og gir sjåarane ein mulighet til å reflektera rundt desse sakene. Naturleg nok er det krigen i Gaza som har prega desse sendingane dei siste vekene.   

Sat-7 har også eitt av studioa sine i Beirut i Libanon, eit land som står i stor fare for å bli dratt inn i krigen dersom Hizbollah utvidar angrepa sine mot Israel. Dei fleste politikarane i Libanon prøver det dei kan å få Hizbollah til å avstå frå krigshandlingar, men Hizbollah er sterkare enn sentralstyresmaktene.  

Elles er det andre arabiske røyster som også er svært krasse i sin kritikk mot Hamas. Til dømes sa den egyptiske journalisten og TV-kjendisen Ibrahim Essa på at Hamas er ein forbrytar mot det palestinske folket. I programmet «Al-Qahira wal-nas» («Kairo og folket») den 18. oktober sa han følgande: «Hamas har kontrollert og styrt Gaza sidan 2007. På desse 16 åra har Hamas bygd to Gaza-striper: Det Gaza som ligg over jorda, som me kjenner, og det Gaza som ligg under jorda, lagd av tunnellar. Tenkte de ikkje på å bygga bomberom? Berre eitt bomberom? Eitt! Tusenvis av kilometer med tunnellar har de bygd, men denne organisasjonen har unngått å gi det palestinske folket eit einaste bomberom. På 16 år har de engasjert det palestinske folket i 7-8 krigar, og de har ikkje laga eitt einaste bomberom til dei. De kunne ha berga familiar og born frå døden. Så kven er det som utfører brotsverk mot det palestinske folket?»

Terence Ascott, grunnleggaren av Sat-7 som har budd og arbeidd 50 år i Midtausten skriv i eit innlegg om krigen i Gaza at sjølv om me kan ha gode grunnar til å vera sinte, både på Hamas og på Israel, så må me læra å elska fiendane våre. «Sinne, skuffelse og ønske om hemn (særleg i ærekulturane i Midtausten) er normale svar på den smerten og lidinga me ser på begge sider av denne konflikten. Men som truande og som etterfølgarar av vår Herre Jesus Kristus, er me kalla til å reagera annleis. Galatarane 5,22 fortel oss at «Andens frukt i våre liv er kjærleik, glede, fred, tolmod, mildskap, godleik, truskap, audmjukskap og sjølvdisiplin. Slike ting er ikkje lova imot!» Dette er vår modell for korleis me skal leva i slike tider.»

Mange vanskelege spørsmål

Palestina-spørsmålet er utruleg komplisert. Jødane har rett på eit trygt land der dei har sine kulturelle røter. Men palestinarane føler seg med rette pressa ut av landet dei har budd i gjennom hundrevis av år, nokre med røter tilbake til dei første kristne. Dei kristne palestinarane reknar seg også som Abrahams born, og som greiner på Israels vintre, og kjenner like sterk tilknytning til landet. I Gaza er det rundt 1100 kristne, av ein befolkning på over 2 millionar. Dei ønskjer å leva i fred der dei bur, og samlast i kyrkjene sine. Men det er ekstremistane på både jødisk og arabisk side som hissar til krig. 

Dei siste vekene har mange tatt til orde for ein tostatsløysing igjen. Men er det realistisk, når det er så lite land igjen til palestinarane? Og vil det vera realistisk for jødiske israelarar å gå med på ei demokratisk einstatsløysing der dei risikerer å komma i mindretal dersom palestinske flyktningar får rett til å venda tilbake?

Kan Israel gå med på våpenkvile før terrororganisasjonen er nedkjempa? Etter folkeretten har dei rett til å nedkjempa Hamas, men dei har også plikt til å ta vare på sivilbefolkninga mens dei krigar, og det ser me er ikkje lett. Dei sivile tapa i denne krigen ser ut til å vera mykje større enn då allierte styrkar nedkjempa IS i Mosul og i Raqqa for nokre år sidan. Hamas er feige og gøymer seg mellom sivile, men gir det Israel rett til å drepa hundrevis av sivile for å få has på éin Hamas-leiar? Dei kristne har søkt tilflukt i kyrkjene, men ikkje ein gong der er dei trygge for bombene.

Som kristne kan me ikkje la vera å arbeida for fred i Det heilage landet, som elles i verda. Det er farleg å demonisera den eine folkegruppa og tru at den einaste løysinga ligg i å fjerna dei frå kartet. Me er etterfølgjarar etter ein som me kallar Fredsfyrsten, som me trur ein dag skal komma tilbake for å etablera evig fred. Men i mellomtida er det han som kallar oss til å leva i fred med alle og elska vår neste:

«Sæle dei som skapar fred, dei skal kallast Guds born» (Matt 5,9).